De langdurige afwezigheid op de Belgische werkvloer blijft onrustwekkend stijgen. Momenteel draagt de werkgever enkel de kosten van de eerste maand ziekte, waarna de sociale zekerheid instaat voor de uitkering, maar daar komt binnenkort vermoedelijk verandering in. Bij onze Noorderburen pakken ze het totaal anders aan. Onze visie? Langdurig ziekteverzuim is een gedeelde verantwoordelijkheid, ook financieel.
Eerlijker verdeeld
Uit recente cijfers van SD Worx blijkt dat in 2024 maar liefst 10,29% van alle werkdagen in de privésector niet werden gepresteerd wegens ziekte. Dit cijfer wordt grotendeels gedreven door langdurig ziekteverzuim.
In het Belgische regeerakkoord wordt nu voorgesteld dat werkgevers vanaf de tweede en derde maand ziekteverzuim 30% van het loon van de afwezige werknemer moeten doorstorten naar een fonds. Momenteel draagt de werkgever enkel de kosten van het gewaarborgd loon tijdens de eerste maand ziekte. Vanaf de tweede maand neemt het ziekenfonds de uitkering over, waardoor de kosten grotendeels verschuiven naar de sociale zekerheid.
Het voorgestelde fonds zou gebruikt worden om de financiële druk van ziekte-uitkeringen op de sociale zekerheid te verlichten en mogelijk ook om preventieve maatregelen of re-integratietrajecten te financieren. Op die manier zou het de verantwoordelijkheid voor ziekteverzuim eerlijker verdelen tussen werkgevers en de overheid.
Omgekeerde wereld
Hoe gaat het vandaag? Tijdens de eerste maand van afwezigheid betaalt de werkgever het gewaarborgd loon, en daarna neemt het ziektefonds – dus de overheid – de kosten over. Het grote nadeel van dit systeem, naast de zware druk op de sociale zekerheid, is dat het in sommige gevallen voor een werkgever voordeliger is om een langdurig zieke werknemer thuis te laten blijven dan te investeren in een re-integratie-traject. De omgekeerde wereld dus.
Wij zien dus heel wat voordelen in het nieuwe idee om werkgevers meer financiële verantwoordelijkheid te geven, zoals voorgesteld in het regeerakkoord. Eerst en vooral is de werkgever voor een groot deel verantwoordelijk voor het welzijn op het werk, en niet de overheid. Bovendien zullen bedrijven sterker gemotiveerd zijn om te investeren in een strategisch welzijnsbeleid en de bijhorende preventieve maatregelen als ze zelf ook een groter deel van de kosten van het absenteïsme moeten dragen.
Een blik over de grens
In Nederland ligt de verantwoordelijkheid voor ziekteverzuim sowieso voor een groot deel bij de werkgever. Bedrijven zijn er verplicht om gedurende twee jaar minimaal 70% van het loon van een zieke werknemer door te betalen. Bovendien worden ze geacht om actief in te zetten op re-integratie. Werkgevers die hierin tekortschieten, kunnen zelfs sancties opgelegd krijgen, zoals een verlenging van de loondoorbetalingsplicht.
Dit model heeft ertoe geleid dat Nederlandse bedrijven veel sterker inzetten op ziektepreventie en begeleiding van zieke medewerkers. Hoewel het systeem ook uitdagingen kent, zoals de hoge kosten voor werkgevers, zorgt het er wel voor dat de focus veel meer ligt op het voorkomen en beperken van langdurige uitval.
De gulden middenweg
Hoewel het Nederlandse model bepaalde voordelen heeft, is het niet zonder risico. Sommige kleinere bedrijven ervaren de verplichting als een zware last en hebben moeite om langdurig zieken financieel te dragen. Een systeem zoals het voorgestelde Belgische model, waarbij slechts een deel van het loon na de eerste maand door de werkgever wordt bijgedragen, kan hierin een gulden middenweg vormen.
Bovendien moet er ook gekeken worden naar sectorale verschillen. Uit de cijfers van SD Worx blijkt dat de stijging van het ziekteverzuim het grootst is bij arbeidersberoepen en in sectoren zoals de gezins- en bejaardenzorg, waar langdurig verzuim zelfs 12% bedraagt. Een one-size-fits-all oplossing zal dus niet volstaan.
Conclusie
Werkgevers voelen zich vandaag onvoldoende gemotiveerd om te investeren in een strategisch welzijnsbeleid. Daar moet dringend verandering in komen. Door werkgevers meer financiële verantwoordelijkheid te geven en hen een groter deel van de kosten van ziekteverzuim te laten dragen, zal de prikkel om in te zetten op welzijn en preventie verhoogd worden. Wij leven alvast op hoop.
